„Wyspa wolności. Towarzystwo Historyczno-Literackie i Biblioteka Polska w Paryżu”
W samym sercu Paryża, na wyspie św. Ludwika, na brzegu Sekwany mieści się założona w 1838 r. Biblioteka Polska. Jej twórcy, emigranci po powstaniu listopadowym 1830 r. skupieni w Towarzystwie Historyczno-Literackim, w tym m.in. Adam książę Czartoryski, Karol Sienkiewicz, Julian Ursyn Niemcewicz, Adam Mickiewicz pragnęli stworzyć bibliotekę gromadzącą polskie piśmiennictwo narodowe, ośrodek intelektualny dla emigrantów oraz archiwum dokumentujące życie polskiej emigracji na francuskiej ziemi. Z czasem biblioteka zaczęła gromadzić także obiekty muzealne, dziś zebrane w Muzeum Adama Mickiewicza oraz Saloniku Fryderyka Chopina, jak również obrazy i rzeźby autorstwa Polaków tworzących w Paryżu. Wystawa opowiada o tym wyjątkowym miejscu, które w okresie zaborów i po II wojnie światowej przed długie lata było prawdziwą „wyspą wolności”.
Wielka Emigracja stworzyła w Bibliotece oazę polskiej kultury oraz miejsce spotkań i dyskusji Polaków. Dla następnych pokoleń emigrantów miejsce to było przedmiotem dumy i troski, choć nie zawsze mogli dbać o nie należycie. Dla rodaków w kraju, zwłaszcza poddanych rusyfikacji czy germanizacji, a potem pozostających pod wpływem propagandy komunistycznej Biblioteka Polska stała się mitem – o tyle jednak szczególnym, że prawdziwie istniejącym.
Nic nie zastąpi wzruszenia, jakie nadal się odczuwa wchodząc w progi Biblioteki Polskiej w Paryżu. Celem wystawy jest zaprezentowanie atmosfery i wyjątkowości tego miejsca. Na tworzących ją planszach w interesujący sposób pokazana została historia Biblioteki, sylwetki jej twórców i wizerunki najcenniejszych zbiorów: rękopisów, starodruków, map, dzieł sztuki i innych pamiątek, które gromadzone są od niemal dwustu lat. Zobaczymy rękopisy Adama Mickiewicza oraz portrety wieszcza i jego rodziny, a także pamiątki po Fryderyku Chopinie – autografy muzyczne, jego fotel i pukiel włosów. Z ogromnego zbioru cymeliów bibliotecznych wybrano najcenniejsze, w tym uchwałę o barwach narodowych i akt detronizacji cara Mikołaja I z 1831 r., XVI-wieczne druki z oficyn krakowskich, rękopis „Dziadów” Adama Mickiewicza, pierwodruki emigracyjnych wydań polskich poetów i pisarzy, pierwsze wydanie „De revolutionibus” Mikołaja Kopernika, rysunki Norwida, akwarele Kościuszki, obrazy Olgi Boznańskiej i Stanisława Biegasa i wiele innych, bezcennych dla polskiej kultury dzieł.
Wystawa „Wyspa wolności” miała swoją premierę w siedzibie Senatu RP w 2014 roku. Rok później prezentowana była na Zamku Królewskim w Warszawie, a w otwarciu uczestniczył Prezydent Bronisław Komorowski. W 2015 roku zwiedzić ją można było na Uniwersytecie Łódzkim.
Wystawę przygotowało Towarzystwo Historyczno-Literackie i Biblioteka Polska w Paryżu we współpracy z Biblioteką Narodową w Warszawie.
